Presentatie
Mandarijn is, net als sinaasappel, citroen of grapefruit, een citrusvrucht. Het is de vrucht van de mandarijnboom (Citrus reticulata), een kleine boom met een spreidende groeiwijze die behoort tot de familie Rutaceae, en meer bepaald tot het geslacht Citrus. De diepgroene bladeren zijn glanzend en blijvend, en de twijgen dragen doornen.
De mandarijn is een bolvormige vrucht, iets afgeplat, met een diameter van 5 tot 8 cm: hij is dus kleiner dan de sinaasappel, maar groter dan de clementine. Het pelt gemakkelijk en mist de dunne, bittere witte schil die aan de sinaasappelpartjes kleeft. De kwartieren, of "dijen", zijn gemakkelijk van elkaar los te maken, zonder enige sapstroom: de mandarijn is een praktische vrucht en gemakkelijk met de hand te consumeren. Het vruchtvlees is zoet en geurig, delicater en minder zuur dan dat van sinaasappel, maar in tegenstelling tot clementine bevat het zaden.
Oorsprong en cultuur
De mandarijn dankt zijn naam aan zijn kleur, die doet denken aan de zijden jurk van de mandarijnen, de hoge ambtenaren van het Middenrijk. Het is inderdaad inheems in het Verre Oosten, en in het bijzonder in China, Vietnam en Japan, waar het al 3000 jaar wordt verbouwd. Het is vandaag de dag nog steeds erg populair ter gelegenheid van het Chinese Nieuwjaar. In Europa was het traag om het te ontdekken: de mandarijnboom kwam pas in het begin van de 19e eeuw in Frankrijk (in de Provence), 400 jaar na de sinaasappel, dankzij de Portugezen. Vanaf 1850 werd in Algerije op grote schaal mandarijn verbouwd.
Tegenwoordig zijn de belangrijkste producerende landen China, Spanje, Brazilië, Japan, Iran en de Verenigde Staten, maar het is ook zeer wijdverbreid in het Middellandse-Zeegebied: Marokko, Sicilië, Italië, Tunesië, Algerije en Frankrijk (Corsica).
Mandarijn rijpt aan het einde van de herfst in de landen van het noordelijk halfrond. Op Corsica wordt het bijvoorbeeld vanaf november geoogst. Het is tot april te vinden op marktkramen.
Hybriden en variëteiten
Mandarijn is de meest diverse soort onder de citrusvruchten, maar er worden slechts enkele zeldzame variëteiten op de markt gebracht. De meest voorkomende is de satsuma-variëteit, afkomstig uit Japan, die meer dan 200 cultivars heeft. Geleidelijk hebben de pitloze hybriden van de mandarijn de neiging om het te vervangen, de bekendste is de clementine (hybride van mandarijn en zoete sinaasappel). We vinden ook:
- Tangerine (Dancy, Fairchild, Kinnow, Honey-variëteiten), een hybride van mandarijn en bittere sinaasappel, met een donkerdere schil maar minder smaak dan mandarijn;
- Tangelo (Orlando, Minneola-variëteiten), een hybride van mandarijn en pomelo, zeer kleurrijk, met een dunne schil en moeilijk te pellen, en met een zeer zoete smaak;
- Clemenvilla, een "secundaire" hybride (hybride van clementine en tangelo);
- De ortanique, een andere "secundaire" hybride (tangerine X orange).
Voedingswaarde
Mandarijn bevat relatief weinig calorieën, met 40 kcal per 100 gram. Het bevat 13% koolhydraten en 1,8% zachte vezels (in wezen oplosbaar). Het is rijk aan vitamine C, nuttig voor het stimuleren van het immuunsysteem, en aan calcium dat gemakkelijk wordt opgenomen door de aanwezigheid van organische zuren. Het is ook een bron van vitamine B9 (of foliumzuur). Het caroteengehalte geeft het antioxiderende eigenschappen en helpt de weerstand van bloedcapillairen te versterken. Ten slotte is het, zoals alle citrusvruchten, nogal alkaliserend, ondanks de zuurgraad.
Kies het en bewaar het
Kies uw mandarijnen volgens verschillende criteria: zwaar fruit (belofte van sappigheid en een goed suikergehalte), waarvan de onberispelijke schil goed gekleurd, dun en aanhangend is (in het algemeen - dit hangt af van de variëteiten - een dikke schil en te gemakkelijk vlekken kunnen worden onthuld een donzige vrucht). Vermijd ook die met blaren of uitgedroogd uiterlijk, omdat ze vezelig kunnen zijn. De steel moet erg groen zijn. Houd er ten slotte rekening mee dat groene vlekken niet duiden op een gebrek aan rijpheid: als de vrucht is gerijpt met een thermische amplitude tussen dag en nacht te weinig gemarkeerd, wordt het chlorofyl van de schil niet uniform omgezet in oranje pigmenten, maar het heeft geen invloed op de smaak.
Mandarijnen zijn niet erg kwetsbaar en redelijk goed houdbaar, minimaal een week op kamertemperatuur (onverpakt), of veertien dagen in de groentelade van de koelkast.
In de keuken
Mandarijn wordt het best puur gegeten: het kan worden genoten als dessert, als tussendoortje of als tussendoortje. Het kan ook worden gebruikt bij het koken: natuurlijk in een zoete versie, in cakes, taarten, desserts, sorbets en fruitsalades, maar ook in een hartige versie, bij wit vlees in een zoetzure saus, of in gemengde salades, met kip of zeevruchten.Het is ook heerlijk in jam en gelei, of gekonfijt. Ten slotte maakt de schors het mogelijk om likeuren te bereiden en veel gebakjes op smaak te brengen.
Lees ook:
- Factsheet over citrusvruchten
- Praktisch blad over het kweken van citrusvruchten in potten
