Een kleine definitie om het duidelijker te zien
Humus kan worden gedefinieerd als al het afgebroken organische materiaal (organisch = koolstofhoudend, vaak van levende organismen) dat in min of meer ingewikkelde vorm in de bodem aanwezig is. In de praktijk is humus donker, klonterig, vochtig aanvoelt; het wordt in wezen gevonden in de buurt van het oppervlak van de grond. Humusrijke grond, of humusgrond, is daarom over het algemeen donker van kleur, koel, rijk en los, terwijl humusarme grond vaak helder, kruimelig, snel droog, verdichtingsgevoelig en vrij arm is (er zijn echter uitzonderingen: men kan heel goed een lichte en rijke grond hebben, of bruin en arm).
Bodemsamenstelling en structuur: welke plaats heeft humus?
Samenstelling en structuur zijn twee verschillende dingen.
De bodem bestaat uit 4 elementen: humus, zand, klei en kalksteen. Alle bodems bevatten dus humus, in wisselende hoeveelheden, en afhankelijk van het overheersende element spreken we van humus-, zand-, klei- of kalkbodem.
Wat de structuur betreft, heeft elke "natuurlijke" bodem (zeg: niet verstoord door te diepe grondbewerking) een structuur in de vorm van lagen, en dit, of het nu humus, zand, klei of kalksteen is. Elke laag heeft zijn eigen unieke samenstelling, textuur en kleur: in dwarsdoorsnede lijkt de vloer een beetje op een millefeuille. In de agronomie spreken we van gewasprofiel of bodemprofiel, waarbij elke laag "horizon" wordt genoemd. Humus is aanwezig in de horizon die zich het dichtst bij het oppervlak bevindt (horizon O op het diagram hiernaast). Wanneer we afdalen in de aardlagen, wordt organische stof zeldzamer (horizon A: organische stof vermengd met minerale stof), verdwijnt dan ten gunste van minerale elementen (horizon B), dan verandert weinig gesteente (horizon C). Het handhaven van dit evenwicht is essentieel: als de structuur ongeorganiseerd is, verliest de bodem zijn vruchtbaarheid.
Voorbereiding van humus en levende grond
Humus ontstaat door de afbraak van vers organisch materiaal (plantenresten, lijken van dieren, uitwerpselen, wortelexsudaten, enz.) onder invloed van micro-organismen (bacteriën), schimmels en bodemmicrofauna (wormen), bodem, insecten, kleine geleedpotigen, nematoden, enzovoort.). We hebben het over de humificatie van organische stof. Om deze bevochtiging correct te laten plaatsvinden, moet aan bepaalde voorwaarden worden voldaan: voldoende temperatuur en vochtigheid, pH bijna neutraal, beluchting, enz.
De bodem moet natuurlijk ook levend zijn: vrij van micro-organismen, geen humus! Organische stof, humus en bodemleven zijn dus nauw met elkaar verbonden: dit begrip is fundamenteel. Enerzijds is het dankzij micro-organismen en bodemfauna dat verse organische stof wordt omgezet in humus. Aan de andere kant is organische stof het voedsel van deze levende wezens. Zonder organische stof geen leven in de bodem, en zonder leven in de bodem geen humus! De cirkel is deugdzaam …
Humus en composteren
Hoe humus zich ontwikkelt, is makkelijker te begrijpen als je gewend bent te composteren: een composthoop die te droog of onvoldoende geventileerd is, is geen goede compost. In de bodem is het precies hetzelfde: onder bepaalde omstandigheden wordt er niet of slecht bevochtigd (bodem verzadigd met water en dus verstikt, zeer zuur milieu zoals dat van veenmoerassen, bodem verzadigd met mest na ongeschikte mest …). Grond die erg rijk is aan organische stof is niet per se erg vruchtbaar: het is ook nodig dat de verse organische stof goed kan worden afgebroken.
Rollen van de humus
Humus is essentieel voor de stabiliteit en vruchtbaarheid van een bodem. Wanneer de humus verdwijnt (bijvoorbeeld door ongeschikte teeltpraktijken, die de grond uitputten zonder terug te voeren), sterft de grond, in de letterlijke zin van het woord, af en kan daar alleen op grote schaal iets verbouwen. meststoffen. Dus waarom is humus zo belangrijk? Hoe is het nuttig voor planten?
Plantenvoeding
Ten eerste voedt humus planten door ze de voedingsstoffen te geven die ze nodig hebben, wanneer ze die nodig hebben. In humus zijn de mineralen die planten nodig hebben niet direct beschikbaar. Humus is inderdaad geen inerte substantie, maar in voortdurende evolutie, waarin de processen van vorming en afbraak samengaan: onder de werking van de talrijke micro-organismen van de bodem worden de verse organische stoffen vervochtigd, en dit tegelijkertijd tijd dat de humus wordt gemineraliseerd, dat wil zeggen dat het wordt afgebroken (verteerd, zou je kunnen zeggen) om eenvoudige chemische verbindingen te geven die bruikbaar zijn voor de planten. Humus dient dus als voorraadkast: het stelt de bodem in staat voedingsstoffen op te slaan om ze beter geleidelijk en continu af te geven.
Bodemstabiliteit en vruchtbaarheid
Humus is ook betrokken bij de structuur van de bodem. Zo helpen humusverbindingen, door zich aan klei te binden, de bodemporositeit en het vermogen om water vast te houden te verbeteren. De bodem is dus meer belucht, minder onderhevig aan verdichting, uitspoeling en erosie door regen en water, en hij slaat het water beter op: allemaal factoren die hem vruchtbaarder maken, ongeacht zijn aard (een zware bodem wordt verlicht door humus, terwijl lichte bodems water beter vasthouden als er organische stof wordt verwerkt).
Hoe maak je een bodem meer humus?
Oké, dus in de praktijk, als de grond in de tuin humusarm is, wat kun je eraan doen? Hoe maak je een bodem meer humus? Hier zijn drie dingen om in gedachten te houden:
- Ten eerste moeten we het gebruik van pesticiden vermijden, die schadelijk zijn voor micro-organismen, regenwormen en, in het algemeen, het leven van de bodem.
- Dan is het handig om regelmatig organische stof aan de bodem toe te voegen: plantenmulch die door ontbinding in humus verandert; compost, goed verteerde mest, groenbemester (na het snijden weer in de grond verwerkt), BRF (Bois Raméal Fragmenté). Natuurlijk geven we de voorkeur aan organische meststoffen boven minerale meststoffen!
- Vermijd ten slotte een te diepe bewerking van de grond om het evenwicht niet te verstoren (de meeste microfauna en humus bevinden zich in de bovenste lagen: de grond omdraaien betekent desorganisatie).
